Αν και τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει μια σωστή δίαιτα που συνδυάζεται με την τακτική γυμναστική (το λιγότερο που συνιστάται είναι περπάτημα τουλάχιστον επί μισή ώρα την ημέρα, πέντε μέρες την εβδομάδα), η επιστημονική έρευνα έχει αποκαλύψει μικρές λεπτομέρειες που μπορεί να βοηθήσουν.
Μολονότι τα στοιχεία δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις αδιάσειστα, αφού κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε την διεξαγωγή πολυετών και με εκατοντάδες εθελοντές μελετών, είναι αρκετά για να δώσουν νέα πνοή στην συμβουλή «δοκίμασέ το και θα δεις αν σε πιάνει».
Κάποια στοιχεία χρησιμοποιώ από άρθρο σχετικό που ετοίμασαν ο κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος του Διαιτολογικού Τμήματος στο Λαϊκό Νοσοκομείο της Αθήνας, και ο κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος Δημήτρης Π. Μπερτζελέτος, γενικός γραμματέας της Ένωσης Διαιτολόγων-Διατροφολόγων Ελλάδας. Προσθέτω ή τροποποιώ κάποια τα οποία έχω συλλέξει από τα σεμινάρια βιωματικά και μη από ολιστικούς γιατρούς και διατροφολόγους που εκτιμώ και εμπιστεύομαι. Συγκεκριμένα το γιατρό κο Μουρούτη Κωνσταντίνο και τον κλινικό διατροφολόγο κο Γιώργο Μηνούδη. Στο Κέντρο Vivamus, ασπαζόμαστε την ίδια νοοτροπία και στάση ζωής και τους θεωρούμε εξαιρετικούς Συνεργάτες μας.
1. Να πίνετε νερό. Σημαντικό για όλες τις βιοχημικές αντιδράσεις στον οργανισμό μας, είναι πραγματικό το πιο σημαντικό στοιχείο για τη ζωή μας. Ειδικά για όσους θέλουν να χάσουν κιλά ( αν και για εμάς η εμμονή σε αυτό το αισθητικό αποτέλεσμα – κατανοητή μεν- καλύπτει την ουσία, που αφορά στην παθογένεια και στην ανάγκη αποκατάστασης της υγείας (που συνήθως παραπέμπει σε έντονη τοξίνωση). Πάντως αναφερόμενοι περιοριστικά στο θέμα των κιλών, το νερό και οι χυμοί, ξεγελούν το στομάχι και δημιουργούν μια ψευδαίσθηση πληρότητας και κορεσμού της πείνας. Είναι ένας απλός τρόπος για να πετύχει τη συνολική μείωση των θερμίδων που προσλαμβάνει μέσα στην ημέρα. Η ενυδάτωση γεμίζει επίσης με οξυγόνο και ενέργεια τον οργανισμό, περιορίζοντας έτσι το τσιμπολόγημα και την κατανάλωση σνακ (ιδίως των γλυκών, όπως τα μπισκότα και οι μπάρες).
Το κλειδί είναι να επιλέγετε ροφήματα και αφεψήματα δίχως ζάχαρη ή έστω με μια τεχνητή γλυκαντική ουσία. Πολύ θα σας βοηθήσει επίσης να πίνετε νερό λίγο πριν από κάθε σας γεύμα (ιδανικά 15 λεπτά- μισή ώρα) και σίγουρα όχι λιγότερο από 1 ώρα μετά το γεύμα, ιδανικά 2 ώρες. ΤονΑύγουστο του 2011, δημοσιοποιήθηκε μελέτη του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια η οποία έδειξε πως με την τακτική αυτή χάνει κανείς κατά 30% περισσότερο βάρος. Και το καλύτερο: ακόμα κι αν σταματήσετε την δίαιτα, το νεράκι μπορεί να σας βοηθήσει να μην ξαναπαχύνετε, σύμφωνα με την ίδια μελέτη! Επιπλέον η ιδανική ποσότητα για τον καθένα, είναι 30 ml / κιλό βάρους! Επιπλέον η κατανάλωσή του να γίνεται σταδιακά κατά τη διάρκεια της ημέρας και όχι να πίνετε όλο το νερό ελάχιστες φορές με μεγάλες ποσότητες. Τέλος, το παγωμένο νερό είναι ακατάλληλο, καθώς ο οργανισμός απαιτείται να καταναλώσει ενέργεια για να το μετατρέψει σε θερμοκρασία κοντά σε αυτή του οργανισμού. Καλύτερη επίσης ενυδάτωση δίνει το χλιαρό νερό και μάλιστα όταν το πίνουμε σιγά σιγά.
2. Μην «κλέβετε». Είστε σίγουροι ότι ξέρετε στ’ αλήθεια πόσο τρώτε και πίνετε κάθε μέρα; Μελέτες έχουν δείξει πως όταν καλούμαστε να θυμηθούμε τι φάγαμε, εστιαζόμαστε στα κύρια γεύματα και «ξεχνάμε» το σοκολατάκι που μας κέρασε ο συνάδελφος που γιόρταζε ή τους ξηρούς καρπούς που πήραμε από το διπλανό γραφείο.Το «αντίδοτο» είναι να κρατήσετε για λίγο καιρό ένα ημερολόγιο διατροφής. Έρευνα που δημοσιεύθηκε στην «Αμερικανική Επιθεώρηση Προληπτικής Ιατρικής» έδειξε πως η τακτική αυτή είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για αδυνάτισμα, καθώς διπλασιάζει τις πιθανότητες επιτυχίας.
Αυτή η καταγραφή μπορεί να φανερώσει το διατροφικό σας προφίλ (αν τρώτε μπροστά στην τηλεόραση ή μέσα στο αυτοκίνητο, αν καταναλώνετε κάθε μέρα το ίδιο πρωινό κ.τ.λ.), τις ψυχολογικές μεταπτώσεις που σας οδηγούν στο ψυγείο (άγχος, θλίψη, ανία) και, φυσικά, τα σημεία που θα πρέπει να αλλάξετε στη διατροφή σας (μπορεί λ.χ. να ανακαλύψετε ότι τρώτε λιγότερα φρούτα απ’ ό,τι νομίζετε ή ότι πίνετε πάρα πολλά αναψυκτικά ή καφέδες με ζάχαρη).
3. Τρώτε όσπρια. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2008 στην «Επιθεώρηση του Αμερικανικού Κολλεγίου Διατροφής» έδειξε πως όσοι τρώνε συχνά φασόλια και άλλα όσπρια έχουν κατά 22% λιγότερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκοι.Αυτό οφείλεται στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες, οι οποίες προκαλούν αίσθημα κορεσμού της πείνας και ταυτοχρόνως ρυθμίζουν καλύτερα τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, αποτρέποντας τα «σκαμπανεβάσματά» του τα οποία εντείνουν το αίσθημα της πείνας και την ανάγκη για ένα γλυκό.
4. Τρώτε πλιγούρι. Είναι καλά τεκμηριωμένο πως όσο περισσότερες φυτικές ίνες τρώει κανείς, τόσο πιο εύκολο του είναι να χάσει τα περιττά του κιλά. Και αυτό, διότι αφ’ ενός περιέχουν λίγες θερμίδες (μόλις 1,5-2,5 ανά γραμμάριο, τη στιγμή που οι υδατάνθρακες λ.χ. περιέχουν 4 θερμίδες ανά γραμμάριο και το λίπος 9), αφ’ ετέρου χρειάζονται περισσότερο μάσημα και ελαττώνουν την ταχύτητα διέλευσης της τροφής από το γαστρεντερικό σωλήνα. Ο ιδανικός συνδυασμός όσον αφορά τα φυτικής προελεύσεως τρόφιμα είναι να τρώτε άφθονα λαχανικά, φρούτα με μέτρο και αρκετά δημητριακά ολικής αλέσεως (όλ’ αυτά όχι μόνο σε μορφή σαλάτας ή πρωινού, αλλά και ως σνακ, στις σάλτσες και γενικότερα σε κάθε ευκαιρία). Για να εξασφαλίσετε την άφθονη κατανάλωση φυτικών ινών να επιλέγετε προϊόντα ολικής αλέσεως και να τρώτε τα φρούτα με τη φλούδα.
5. Μην τρώτε ψωμί ή μακαρόνια το βράδυ. Παρ’ ότι για κάποιους διατροφολόγους αυτό που μετράει είναι το σύνολο των θερμίδων που καταναλώνουμε μέσα στη μέρα, καλό είναι να τρώμε τους περισσότερους υδατάνθρακες στο πρωινό και στο μεσημεριανό γεύμα, και να τους αποφεύγουμε στο βραδινό, διότι δεν θα έχουμε την ευκαιρία να τους «κάψουμε» μέσα από κάποια δραστηριότητα. Προτιμήστε, λοιπόν, για βραδινό μία σαλάτα με κάποια άπαχη πρωτεϊνική επιλογή (για τους μη χορτοφάγους όπως αυγό, τόνο, κοτόπουλο ή άπαχο τυρί) ή ένα γιαούρτι χαμηλών λιπαρών με φρέσκο φρούτο – και όχι μακαρόνια με κοκκινιστό κρέας, όσπρια ή ρυζότο (αυτά κρατήστε τα για το μεσημέρι).
6. Ξεκινάτε πάντα με τις σαλάτες. Γενικά, φροντίστε να τρώτε όσο το δυνατόν περισσότερες πράσινες σαλάτες, διότι έχουν πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε νερό αλλά και σε φυτικές ίνες, οπότε χορταίνουν, δίχως να παρέχουν ιδιαίτερες θερμίδες (αρκεί, βεβαίως, να μην τις σερβίρετε με παχυντικά ντρέσινγκς).
7. Να μασάτε πολύ καλά την τροφή σας. Έχουν υπάρξει οδηγίες ακόμα και για 30 φορές να μασάμε την τροφή μας, δύσκολο για τους περισσότερους μεν, αλλά σίγουρα απαραίτητο να μην κατεβαίνουν μεγάλες ή αμάσητες οι μπουκιές σας. Να δίνετε χρόνο στην κατανάλωση του γεύματος.
8. Βάλτε ρυθμό και πρόγραμμα στα γεύματα σας. Ακόμα και αν δεν μπορείτε να ακολουθήσετε το ρολόι, βάλτε μια τάξη στα βασικά και στα μικρότερα γεύματα της ημέρας, για να ρυθμίσετε την πείνα αλλά και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας.Με αυτό τον τρόπο, αυξάνεται επίσης η θερμογένεση της τροφής (είναι η επιπλέον θερμότητα που παράγεται από τον οργανισμό κάθε φορά που τρώμε) και οι θερμίδες που καίμε κατά την πέψη της. Τέλος, περιορίζεται το μέγεθος κάθε γεύματος ξεχωριστά.
Επιπλέον μην τρώτε τεράστιες ποσότητες μια ημέρα και στερείστε τροφής κάποια άλλη
9. Μαγειρέψτε νόστιμα. Προσθέτοντας μυρωδικά, αλλά κυρίως μπαχαρικά, στο φαγητό σας, το κάνετε νοστιμότερο και ταυτοχρόνως μπορείτε να περιορίσετε το λίπος που προσθέτετε στο μαγείρεμα. Ένα νόστιμο πιάτο ικανοποιεί επίσης περισσότερο τη γεύση, διευκολύνοντας έτσι την ακολούθηση της δίαιτας (είναι καλά τεκμηριωμένο πως πάρα πολλοί άνθρωποι εγκαταλείπουν τη δίαιτα, διότι τους φαίνεται άνοστη και αδιάφορη).
10. Να τρώτε απερίσπαστοι. Όταν τρώτε, να κοιτάζετε το πιάτο σας και τίποτε άλλο, ούτως ώστε να το απολαμβάνετε με όλες σας τις αισθήσεις (όραση, ακοή, οσμή, γεύση, αφή) και να εξασφαλίζετε ότι ο εγκέφαλός σας θα ενημερωθεί αμέσως μόλις χορτάσετε, για να σας δώσει το μήνυμα να πάψετε να τρώτε.
11. Μην βιάζεστε. Όταν τρώμε αργά, ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται καλύτερα ότι έχει επέλθει κορεσμός της πείνας. Στόχος σας πρέπει να είναι να τρώτε στην καντίνα, στο εστιατόριο ή στο σπίτι, αφιερώνοντας τουλάχιστον 20 λεπτά σε κάθε σας γεύμα.
12. Να διαβάζετε τις ετικέτες. Είναι ένα από τα κλειδιά της υγιεινής διατροφής. Με μια γρήγορη ματιά λ.χ. ένας χυμός ή ένα σνακ μπορεί να έχουν 100 θερμίδες, αλλά μια πιο προσεκτική ματιά θα αποκαλύψει το πακέτο περιλαμβάνει μία ή δύο μερίδες, γεγονός που διπλασιάζει το θερμιδικό περιεχόμενο.
13. Να χρησιμοποιείτε μικρότερα πιάτα και ποτήρια. Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μεγάλα μπολ, πιάτα και σκεύη σερβιρίσματος καταναλώνουν περισσότερο φαγητό. Σε μια μελέτη του 2006 που δημοσιεύθηκε στην «Αμερικανική Επιθεώρηση Προληπτικής Ιατρικής» 85 επαγγελματίες της Διατροφής κλήθηκαν να σερβιριστούν με διαφορετικά μεγέθη από μπολ και κουτάλια παγωτού. Αποτέλεσμα: όσοι χρησιμοποίησαν μεγάλα μπολ, έφαγαν κατά μέσο όρο 30% περισσότερο παγωτό, ενώ αυτοί που χρησιμοποίησαν μεγάλα κουτάλιαέφαγαν 15% περισσότερο.
Συνεπώς, μικρύνετε τα μεγέθη των σκευών που χρησιμοποιείτε. Μια παρατήρηση όμως: για να έχει πάντως νόημα αυτή η συμβουλή, θα πρέπει να τα γεμίζετε μονάχα μία φορά…
14. Προτιμήστε το μπλε. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι όταν σερβιριζόμαστε σε μπλε πιάτα τρώμε λιγότερο, ενώ αντιθέτως τα έντονα χρώματα όπως το κόκκινο ή το πορτοκαλί μας κάνουν να τρώμε περισσότερο (γι΄αυτό εξάλλου σε πολλά ταχυφαγεία επικρατούν τέτοιου είδους έντονα χρώματα).
Αν τυχόν φτιάχνετε τώρα το σπίτι σας, επιλέξτε αποχρώσεις του μπλε στα χρώματα ή στις ταπετσαρίες της τραπεζαρίας σας. Ειδάλλως, προσπαθήστε να μην χρησιμοποιείτε σερβίτσια με έντονα χρώματα (κι αν έχετε μπλε, ακόμα καλύτερα). Ακόμα και η τοποθέτηση μιας μπλε ή μωβ λάμπας μέσα στο ψυγείο μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά στο να το… ανοίγουμε συχνά, λέει ο κ. Μπερτζελέτος!
15. Ανάψτε τα φώτα. Ο έντονος φωτισμός μέσα στο σπίτι μπορεί να αποτρέψει την υπερκατανάλωση φαγητού, σύμφωνα με μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Και πάλι, αν έχετε αμφιβολίες, αναλογιστείτε γιατί τόσο πολλά εστιατόρια έχουν χαμηλό φωτισμό…
16. Αρχίστε το μέτρημα. Ο πιο αξιόπιστος τρόπος για να ξέρετε πόσο τρώτε, είναι να μετράτε την ποσότητα της τροφής – όχι με το… μέτρο βέβαια, αλλά με οικεία αντικείμενα.
Ένα φλιτζάνι του τσαγιού λ.χ. είναι ό,τι πρέπει για να μάθετε να μετράτε τα ζυμαρικά, το ρύζι, τα λαχανικά, τα δημητριακά πρωινού ή και τα ψιλοκομμένα φρούτα σας. Μια μερίδα κρέατος ισούται με την παλάμη του χεριού σας. Αφού μάθετε στο σπίτι το ακριβές μέγεθος των μερίδων, θα μπορείτε να υπολογίζετε πόσο ακριβώς πρέπει να φάτε όπου κι αν βρίσκεστε.
17. Αλλάξτε δρομολόγιο. Το «μείνε μακριά από τους πειρασμούς» τεκμηριωμένα αποτελεί μια πολύτιμη συμβουλή. Όμως δεν αρκεί να αδειάσετε το σπίτι σας από τους πειρασμούς. Πρέπει να τους αποφύγετε και στην διαδρομή από και προς τις καθημερινές δραστηριότητές σας – για τις πρώτες εβδομάδες της δίαιτας, τουλάχιστον. Συνεπώς, αλλάξτε διαδρομή, ώστε να μην περνάτε έξω από ζαχαροπλαστεία, ταχυφαγεία και λοιπά… ιερά των καλοφαγάδων.
18. Πάρτε αντικολλητικά σκεύη. Είναι ό,τι πρέπει για να μαγειρεύετε δίχως προσθήκη λίπους. Στη θέση του, βάλτε λίγο νερό. Αν πάντως οπωσδήποτε πρέπει να προστεθεί κάτι, προτιμήστε λίγο ελαιόλαδο.
19. Βγάλτε τις σος από το πιάτο. Αν και είναι πεντανόστιμες, κατά κανόνα «κολυμπάνε» στα λίπη και στις θερμίδες. Όπου βλέπετε σος, σάλτσα ή ντρέσινγκ, φροντίστε να την απομακρύνετε επιμελώς με το πιρούνι (μελέτες έχουν δείξει πως με την τακτική αυτή μπορείτε να μειώσετε κατά 40-60 τις θερμίδες που καταναλώνετε – και κατά 5 γρ. το λίπος).
20. Να τρώτε σούπες. Όσο καταφέρνουμε να γεμίζουμε το στομάχι μας με χαμηλής θερμιδικής πυκνότητας τρόφιμα και ροφήματα, τόσο πιθανότερο είναι πως θα πετύχουμε τον στόχο της δίαιτας. Το να πιει όμως κανείς ένα ποτήρι νερό μαζί με το φαγητό του, δεν είναι εξίσου αποτελεσματικό όσον αφορά τον κορεσμό της πείνας σε σύγκριση με την κατανάλωση νερού που θα υπάρχει «μέσα» στο φαγητό.Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι τα πλούσια σε νερό αλλά φτωχά σε θερμίδες φαγητά, είναι πολύτιμα για όποιον προσέχει το βάρος του.
Φροντίστε λοιπόν να τρώτε άφθονους ζωμούς και σούπες λαχανικών ή κοτόπουλου, ακόμα κι αν τους χρησιμοποιείτε ως ορεκτικό. Πολλές μελέτες έχουν δείξει πως όταν το κύριο γεύμα αρχίζει με ένα κονσομέ ή μια σούπα, τρώει κανείς λιγότερο από τα επόμενα πιάτα.
21. Μη φοράτε φαρδιά ρούχα. Όταν προσπαθείτε να αδυνατίσετε, ξεχάστε τα άνετα, φαρδιά ρούχα την ώρα του φαγητού. Το στενό παντελόνι ή φούστα, με μια σφικτή ζώνη, είναι ένας πολύ καλός σύμμαχος που θα σας αποθαρρύνει να φάτε πολύ (πόσες φορές δεν έχετε δει ανθρώπους να ξεσφίγγουν τη ζώνη τους για να μπορέσουν να φάνε κι άλλο;). Αν είναι να ξεσφίξετε τη ζώνη σας, να το κάνετε μετά το τέλος του φαγητού.
22. Περπατήστε πριν το βραδινό. Αφού πρέπει να γυμνάζεστε καθημερινά προτιμήστε να το κάνετε πριν από το βραδινό σας γεύμα. Μελέτες έχουν δείξει πως 20 λεπτά περπάτημα με γρήγορο βήμα ή ελαφρύ τρέξιμο πριν το βραδινό, αυξάνει τον μεταβολικό ρυθμό και τον διατηρεί αυξημένο επί 2-3 ώρες – όσες χρειάζονται, δηλαδή, για να «κάψετε» ό,τι θα φάτε για βράδυ!
23. Κοιμηθείτε. Πολυάριθμες είναι οι μελέτες που έχουν δείξει ότι μας παχαίνει η έλλειψη ύπνου, επειδή επιβραδύνει τον μεταβολισμό. Φτιάξτε, συνεπώς, το πρόγραμμά σας με τρόπο, που να σας μένουν 7-8 ώρες για ύπνο. Καλύτερα μάλιστα να πέφτετε στο κρεββάτι πολύ πριν τα μεσάνυχτα, για να επιτρέπετε στον εαυτό σας την παραγωγή απαραίτητων ορμονών
24. Να τρώτε πρωτεϊνες σε κάθε γεύμα. Κρέας, ψάρια, αυγά, όσπρια και γαλακτοκομικά (οι πρωτεϊνες, δηλαδή) έχει αποδειχθεί πως ασκούν ευεργετική επίδραση στον μεταβολισμό, ενώ ταυτοχρόνως προκαλούν αίσθημα κορεσμού της πείνας.Φροντίστε να περιέχουν πρωτεϊνη και τα τρία κύρια γεύματα της ημέρας, επιλέγοντας τις λίγων λιπαρών ή τις άπαχες μορφές τους (λ.χ. φασόλια, ασπράδια αυγού, φιλέτα πουλερικών, γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά). Εννοείται ότι για τη μαγειρική προτιμάμε το ψήσιμο ή το βράσιμο, και όχι το τηγάνισμα.
25. Φάτε λίγα καρύδια. Τα καρύδια και οι άλλοι ξηροί καρποί μας χορταίνουν, ενώ αποτελούν και θαυμάσια πηγή πρωτεϊνών. Επειδή όμως έχουν πολλές θερμίδες, πρέπει να είστε προσεκτικοί. Συνιστάται έως μια μικρή χούφτα ανάλατων ξηρών καρπών την ημέρα. (αντίστοιχα ισχύει παρενθετικά και για τα αμύγδαλα)
26. Μην βγαίνετε έξω νηστικοί. Η τακτική «θα βγω για φαγητό το βράδυ, άρα όλη μέρα θα μείνω νηστικός» είναι ολέθρια για τη σιλουέτα σας. Όχι μόνο πρέπει να φάτε κανονικά (αν και με λιγότερες θερμίδες) μέσα στη μέρα, αλλά να φάτε και 1-2 μήλα ή πορτοκάλια πριν βγείτε από το σπίτι, για να «κόψετε» την πείνα σας.
27. Το νου σας στην σειρά. Να ξεκινάτε το γεύμα σας με δύο ποτήρια νερό, μετά να τρώτε μια σούπα και στη συνέχεια μια σαλάτα. Αφήστε το κυρίως πιάτο για το τέλος, διότι μέχρι να φτάσει η σειρά του θα έχετε σχεδόν χορτάσει και θα φάτε πολύ λίγο!
28. Μην τρώτε μετά τις 7 το απόγευμα. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Northwestern στο Ιλινόι δημοσίευσαν το 2009 στην επιθεώρηση «Obesity» έδειξε πως όταν τρώμε αργά το βράδυ, παίρνουμε δύο φορές περισσότερα κιλά απ’ ό,τι όταν τρώμε το βραδινό μας νωρίτερα – και αυτό ισχύει ακόμα κι όταν τρώμε το ίδιο ακριβώς φαγητό νωρίς και αργά.
29. Να μην σουρώνετε τους φρέσκους χυμούς. Τα κομματάκια του φρούτου ή των λαχανικών που υπάρχουν σε αυτούς είναι φυτικές ίνες, που θα σας κάνουν να αισθάνεστε χορτάτοι για περισσότερη ώρα.
30. Δυσανεξία τροφών Σημαντικό να δείτε ποιές τροφές πρέπει να αφαιρέσετε από τη διατροφή για κάποιο χρονικό διάστημα (πολλοί άνθρωποι δυσανεξία εμφανίζουν στα σιτηρά, γαλακτοκομικά εσπεριδοειδή, που η κατανάλωσή τους μπλοκάρει τον οργανισμό τους. Με ένα τεστ δυσανεξίας (βιοσυντονισμός ή με αιμοληψία) μπορείτε να οδηγηθείτε σταδιακά στην αποκατάσταση της υγείας σας και στην επανεισαγωγή τροφών.
31. Καταπολέμηση μικροοργανισμών (πχ. κάντιντα) και αποτοξίνωση
Σημείωση:
Καθαρίζετε τα τρόφιμά σας όχι απλά με νερό ή και ξύδι ή φλούδες λεμονιού. Ιδανικοί οι οζονοποιητές τόσο για τα φρούτα και λαχανικά όσο και για τα ψάρια και κρέατα για όσους καταναλώνουν και ζωικά προϊόντα