Ο Yποθυρεοειδισμoς αποτελεί νόσο που μαστίζει ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων στις μέρες μας. Συχνά αρκετοί από αυτούς δεν το γνωρίζουν. Η νόσος του Υποθυρεοειδισμού εμφανίζεται δε 6 φορές πιο συχνά στις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες.
Στις ενδείξεις – συμπτώματα δυσλειτουργίας του θυρεοειδή συμπεριλαμβάνονται: πνευματική νωθρότητα, ευαισθησία στο κρύο, δυσκοιλιότητα, δέρμα ξηρό και άγριο, ανεξήγητη αύξηση βάρους. Όταν δε επισημαίνουμε σημάδια όπως; πρόσωπο ωχρό, αύξηση λίπους και πρήξιμο βλεφάρων, μαλλιά ξηρά και φρύδια που αραιώνουν, γλώσσα παχιά και μεγάλη, καθώς και φωνή βραχνή και αργή, τότε υποπτευόμαστε ότι η νόσος έχει εξελιχθεί δραστικά.
Αναφορικά με τις αιτίες εμφάνισης της νόσου, μελέτες έχουν δείξει ότι η γενετική προδιάθεση, το μολυσμένο περιβάλλον, ή υπερβολή ή ο αποκλεισμός ορισμένων τροφών από το διαιτολόγιό μας, συγκεκριμένα φάρμακα (όπως το λίθιο και η φαινιλοβουταζόνη), καθώς και το υπερβολικό στρες, συμβάλλουν δραματικά στην κακή λειτουργία του θυρεοειδούς. Ο τρόπος που η κλασσική ιατρική αντιμετωπίζει τον Yποθυρεοειδισμό συνίσταται στη μέτρηση των ορμονών του θυρεοειδούς, (Τ4 και Τ3) και συμπλήρωση Τ4 σε χάπι ανάλογα με την έλλειψή τους (μείωση δόσης αν η Τ4 αυξηθεί, αύξηση αν λείπει).
Στην ουσία πρόκειται για τη λεγόμενη “ορμονική υποκατάσταση” και στην καθημερινότητα του ασθενή συνήθως επιδρά αποτελεσματικά.
Το ουσιαστικό όμως ζήτημα είναι ότι αυτή η αντιμετώπιση δεν αγγίζει καθόλου το ερώτημα: Γιατί ο θυρεοειδής δε λειτουργεί σωστά και πρέπει να “συμπληρώνουμε” με ορμόνη σε χάπι, καθιστώντας τον εξαρτημένο από φάρμακα?
Επιπλέον, συχνά παρουσιάζεται και το εξής φαινόμενο: ενώ οι εξετάσεις του θυρεοειδή δείχνουν ότι τα επίπεδα των ορμονών του θυρεοειδή είναι φυσιολογικά, το άτομο πάσχει από τα προαναφερόμενα συμπτώματα όπως χαμηλό μεταβολισμό, αύξηση βάρους, κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης, κακή πέψη, κρύα άκρα και άλλα, που “δείχνουν” ότι ο θυρεοειδής δε λειτουργεί σωστά. Σε τι όμως οφείλεται αυτή η δυσλειτουργία; Υπάρχει τρόπος να προστατέψουμε το θυρεοειδή, να βελτιώσουμε ή/και να αποκαταστήσουμε τη λειτουργία του ;
Διατροφή
Η συσχέτιση ανάμεσα στη διατροφή και την καλή λειτουργία των ορμονών είναι στενή. Η ποιότητα της τροφής που καταναλώνουμε και η περιεκτικότητά της σε θρεπτικά συστατικά, συμβάλλει σημαντικά στην παραγωγή των ορμονών από τους αδένες στο σώμα. Και αντίστροφα. Δυσλειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος οδηγεί σε κακή λειτουργία της πέψης. Ενδεικτικά σημειώνουμε ότι ο Yποθυρεοειδισμoς οδηγεί σε μείωση του υδροχλωρικού οξέως του στομάχου, με αποτέλεσμα την κακή πέψη των πρωτεϊνών. Ως επακόλουθο μειώνεται η διαθεσιμότητα της φαινυλαλανίνης, -πρόδρομος της τυροσίνης- (βλ. παρακάτω). Η θυροξίνη παρασκευάζεται από τυροσίνη.
Θρεπτικά συστατικά
Υπάρχουν κάποια θρεπτικά συστατικά που αν απουσιάζουν ο θυρεοειδής δεν μπορεί να κάνει σωστά την δουλειά του. Αυτά είναι: το ιώδιο, το χρώμιο, το σελήνιο, ο ψευδάργυρος, η τυροσίνη.
Η διαταραγμένη ισορροπία των μικροβίων του εντέρου (εντερική δυσβίωση), η λήψη αντισυλληπτικών (εξάντληση πολλών θρεπτικών συστατικών από τον οργανισμό), και η κατανάλωση πολλών επεξεργασμένων ή τυποποιημένων τροφών (το χρώμιο, ο ψευδάργυρος και το σελήνιο καταστρέφονται με την επεξεργασία των τροφών), συνιστούν μερικούς από τους παράγοντες που σχετίζονται με τη μείωση της διαθεσιμότητας αυτών των στοιχείων στο αίμα. Για να εξακριβώσουμε την επάρκεια των θρεπτικών συστατικών στον οργανισμό ελέγχουμε τις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία (sensitiv imago).
Η επαρκής πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη, καθώς και στην αντιμετώπιση της νόσου, όσο βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Η φυσική επίσης δραστηριότητα -ιδιαίτερα καθημερινή βάση- συμβάλλει τα μέγιστα, ακριβώς αυξάνει την αιματική κυκλοφορία, με αποτέλεσμα την καλύτερη διαχείριση του σωματικού λίπους.
Διατροφική δυσανεξία
Πρόκειται για την κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός στερείται ορισμένων ενζύμων, απαραίτητων 9για τη χώνεψη συγκεκριμένων τροφών. Κατά συνέπεια αδυνατεί να απορροφήσει τα θρεπτικά τους συστατικά και να τα χρησιμοποιήσει φυσιολογικά για τις καθημερινές του λειτουργίες. Παράλληλα, ο οργανισμός συχνά αντιδρά αμυντικά στο συστατικό που αντιλαμβάνεται ως «εχθρική τροφή», οπότε αν η διαδικασία αυτή γίνεται συχνά (όσο συχνά καταναλώνουμε την συγκεκριμένη τροφή) σταδιακά εξασθενεί.
Είναι πλέον ευρέως γνωστό, ότι η διατροφική δυσανεξία οδηγεί σε αύξηση βάρους. Οι μηχανισμοί που σχετίζονται με αυτές τις διαδικασίες είναι πολύπλοκοι και πολυδιάστατοι, αλλά ένα πολύ σημαντικό μέρος τους είναι επίδραση της δυσανεξίας στη λειτουργία του θυρεοειδούς, η μείωση της απορρόφησης θρεπτικών συστατικών -σημαντικών για την λειτουργία του- και η αντιμετώπιση του συνδρόμου διαπερατού εντέρου. Η αξιολόγηση της διατροφικής δυσανεξίας γίνεται με τον έλεγχο διατροφικής δυσανεξίας (sensitiv imago)
Σύνδρομο διαπερατού εντέρου. ‘Ολες οι ασθένειες προέρχονται από το έντερο. Ιπποκράτης 460-370πχ.
Οι έρευνες κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχουν αποκαλύψει, ότι η υγεία του εντέρου είναι κρίσιμης σημασίας για τη γενική υγεία, και ότι ένα νοσηρό έντερο συμβάλλει σε ένα ευρύ φάσμα ασθενειών. Αντίθετα, όταν λειτουργεί σωστά, πολλές παθήσεις και δυσάρεστες καταστάσεις μπορεί να προληφθούν. Η πάθηση του εντέρου που περισσότερο επηρεάζει την λειτουργία του θυρεοειδή είναι το σύνδρομο διαπερατού εντέρου. Σε αυτήν την περίπτωση αντιγόνα από τις τροφές και τα βακτήρια που υπάρχουν στο έντερο περνούν στην κυκλοφορία του αίματος με δυσάρεστες συνέπειες για το θυρεοειδή, όπως η παραγωγή αντισωμάτων κατά του θυρεοειδή.
Στο αίμα η κύρια μορφή των ορμονών του θυρεοειδή είναι η Τ4, αλλά η πιο δραστική μορφή είναι η Τ3. Η μετατροπή της Τ4 σε Τ3 καταλύεται -εν μέρει- από το ένζυμο αποιωδιονάση της ιωδιοθυρονίνης. Κάποιες τοξίνες και βαρέα μέταλλα, όπως ο υδράργυρος (που βρίσκεται πχ σε σφραγίσματα) αναστέλλει τη δράση αυτού του ενζύμου με αποτέλεσμα συμπτώματα υποθυρεοειδισμού σε άτομα με φυσιολογική Τ4 . Αξιολόγηση της επιβάρυνσης του οργανισμού με βαρέα μέταλλα και άλλες τοξίνες μπορεί να γίνει με τον έλεγχο τοξινών (imago sensitiv).
Ενδοτοξίνες από μύκητες
Ανάμεσα στους εκατοντάδες μικρο-οργανισμούς που εποικίζουν το έντερο, υπάρχουν κάποιοι που είναι ωφέλιμοι και κάποιοι που είναι βλαβεροί. Από τους βλαβερούς, οι πιο επικίνδυνοι για την λειτουργία του θυρεοειδή είναι οι μύκητες. Οι μύκητες (όπως αυτοί που υπάρχουν στα δημητριακά) παράγουν μία ενδοτοξίνη που μπορεί να ξεγελάσει τα κύτταρα του οργανισμού στο να πιστέψουν ότι η ενδοτοξίνη είναι ορμόνη του θυρεοειδή, αλλά δεν έχει στα κύτταρα τη λειτουργία της κανονικής ορμόνης. Αυτό ονομάζεται στην αγγλική βιβλιογραφία hormone masking. Η επιβάρυνση του οργανισμού με τοξίνες από μύκητες διαγιγνώσκεται με το τεστ διατροφικής δυσανεξίας ως δυσανεξία στην μαγιά αρτοποιημάτων και αντιμετωπίζεται κατάλληλα.
Περιβαλλοντικές τοξίνες
Εκτός από τις Ενδοτοξίνες που παράγονται από τους μύκητες του εντέρου, ο θυρεοειδής προσβάλλεται από κυρίως από δυο ομάδες τοξινών: τα αλογόνα (όπως το φθόριο και το χλώριο στο νερό) και τα βαρέα μέταλλα (όπως ο υδράργυρος, το κοβάλτιο και το ασήμι)
Η έκθεση σε βαρέα μέταλλα και αλογόνα προέρχεται από την τροφή και το νερό.
Ο υδράργυρος έχει μελετηθεί εκτεταμένα και έχει αποδειχθεί ότι επιδρά στην υγεία του θυρεοειδούς και ολόκληρου του οργανισμού σημαντικά. Η κατανάλωση ψαριών είναι η πιο σημαντική πηγή πρόσληψης υδραργύρου για τον άνθρωπο, παρόλο που τα φυτά και τα ζώα πίσης περιέχουν υδράργυρο λόγω της βιοσυσσώρευσης υδραργύρου στο έδαφος, στο νερό και στην ατμόσφαιρα γενικά.Η έκθεση σε υδράργυρο μπορεί να προκύψει επίσης από την εισπνοή μολυσμένου αέρα,την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν υπολείμματα υδραργύρου από την επεξεργασία,(πχ στο σιρόπι καλαμποκιού με ψηλή περιεκτικότητα φρουκτόζη),την έκθεση σε ατμό υδραργύρου(πχ τα οδοντιατρικά αμαλγάματα, την ακατάλληλη χρήση ή διάθεση του υδραργύρου που περιέχεται σε αντικείμενα ή όργανα όπως είναι οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες φθορισμού
Αξιολόγηση της επιβάρυνσης του οργανισμού με βαρέα μέταλλα και άλλες τοξίνες μπορεί να γίνει με τον έλεγχο τοξινών επίσης με τη συσκευή Sensitiv Imago.
Άγχος
Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι το άγχος προκαλεί σημαντική βλάβη στο θυρεοειδή με πολλούς τρόπους. Η έκκριση των ορμονών του θυρεοειδούς κατευθύνεται από μία ορμόνη που εκκρίνεται από την υπόφυση. Η υπόφυση είναι ένας από τους σημαντικότερους αδένες του οργανισμού, γιατί ενορχηστρώνει τη λειτουργία των περισσότερων αδένων του οργανισμού. Το άγχος προκαλεί την ορμόνη της υπόφυσης ACTH που προκαλεί την έκκριση της κορτιζόλης, της ορμόνης που μεσολαβεί για την ανταπόκριση του οργανισμού στο άγχος. Υπερβολική παραγωγή της ορμόνης ACTH ως αποτέλεσμα του άγχους μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της έκκρισης της ορμόνης TSH, που οδηγεί στην έκκριση της θυροξίνης. Επίσης, η υπερβολική έκκριση κορτιζόλης, εξαντλεί την τυροσίνη, που είναι αναγκαία για την παρασκευή των ορμονών του θυρεοειδούς. Τέλος το άγχος εξαντλεί κι άλλες θρεπτικές ουσίες αναγκαίες για την λειτουργία του θυρεοειδούς.
Οι τροφές και τα θρεπτικά συστατικά τα οποία συνεργούν στην καλή λειτουργία του θυρεοειδούς είναι:
Ιώδιο: Τρόφιμα, όπως θαλασσινά και φύκια, καθώς και το ελληνικό ιωδιούχο αλάτι μας είναι πηγές πλούσιες σε ιώδιο. Η σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών επηρεάζεται από το ιώδιο της τροφής. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη είναι 150mg. Μια μέση δίαιτα περιλαμβάνει τροφές εμπλουτισμένες σε ιώδιο και προσφέρει 250-750mg ιωδίου καθημερινά. Προσοχή, όμως, πρέπει να δοθεί στις μεγάλες ποσότητες του ιωδίου καθώς δρα αρνητικά (πάνω από 600 mcg την ημέρα) όταν γίνεται για μεγάλα χρονικά διαστήματα, καθώς μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη λειτουργία του θυρεοειδή.
Σελήνιο: Το σελήνιο συμβάλλει στη διατήρηση της σωστής ποσότητας θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα και στους διάφορους ιστούς. Επίσης, ένζυμα τα οποία περιέχουν σελήνιο συμμετέχουν στην «αποτοξίνωση» του αδένα (ειδικά σε περιόδους στρες) και στην αποτελεσματική διαχείριση των αποθηκών ιωδίου στο σώμα. Πηγές: ξηροί καρποί, δημητριακά, μοσχάρι, αβγά, ψάρια, τόνος, καβούρια, αστακός.
Ψευδάργυρος: Η νόσος του θυρεοειδούς συχνά οδηγεί σε ανεπάρκεια του ψευδαργύρου. Πλούσιες πηγές είναι τα θαλασσινά, τα ψάρια, το συκώτι, το κρέας, τα αβγά, τα μανιτάρια και τα σύκα.
Τυροσίνη: Βρίσκεται στα ψάρια, στο κοτόπουλο, στα τρόφιμα ολικής αλέσεως (π.χ. δημητριακά), στα γαλακτοκομικά, στις μπανάνες, στα φασόλια και στους ξηροί καρπούς. Είναι ένα βασικό αμινοξύ που παίζει μεγάλο ρόλο στην παραγωγή των θυρεοειδών ορμονών.
Βιταμίνες: Το β-καροτένιο το βρίσκουμε στα πορτοκαλί-κίτρινα και κόκκινα φρούτα και λαχανικά, όπως το πεπόνι, το βερίκοκο και τη πιπεριά. Η βιταμίνη C βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα κυρίως στα εσπεριδοειδή, στις φράουλες και στους φυσικούς χυμούς. Η βιταμίνη Ε, κυρίως, στο ελαιόλαδο καθώς αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό αντιοξειδωτικό παράγοντα που προστατεύει τον θυρεοειδή από τις επιπτώσεις του οξειδωτικού στρες. Τέλος, το σύμπλεγμα των βιταμινών Β συμμετέχουν στη διαδικασία της σύνθεσης της Τ4.
Τέλος, τα λιπαρά της τροφής μας δεν πρέπει να ξεπερνούν το 30% τις συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας της τροφής μας μέσα στη μέρα μας.
Άτομα που υποφέρουν από υποθυρεοειδισμό πρέπει να αποφεύγουν στοιχεία, όπως το φθόριο, το βρώμιο, και το χλώριο που μπορεί να προκαλέσουν την παρεμπόδιση των υποδοχέων ιωδίου του θυρεοειδή αδένα. Για αυτό το λόγο, το λάχανο, τα φιστίκια, τα κουκουνάρια, τα προϊόντα σόγιας, τα ροδάκινα, τα αχλάδια, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το σπανάκι, οι πράσινοι σπόροι μουστάρδας και τα γογγύλια θα πρέπει να αποφεύγονται.
Η βιταμίνη D και το σελήνιο συνιστώνται για χρήση σε ασθενείς με υποθυρεοειδισμό.Γι αυτό προσπαθήστε να καταναλώνετε γαλακτοκομικά, σκουμπρί, σαρδέλες, τόνο, κρόκο αβγού. Το σελήνιο (δημητριακά, κρέας και ψάρι) είναι ένα απαραίτητο στοιχείο για την παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδούς, καθώς και για τη μετατροπή της θυροξίνης (Τ4) σε τριιωδοθυρονίνη (Τ3).