Από τα πιο ευάλωτα στη φλεγμονή όργανα -λόγω χρόνιου αυξημένου σακχάρου του αίματος (όπως συχνά διαπιστώνουμε σε παχύσαρκα άτομα)- είναι τα νεφρά. Η πέτρα στα νεφρά, είναι μία από τις πιο επώδυνες ουρολογικές παθήσεις, που έχουν πλήξει τους ανθρώπους εδώ και αιώνες. Οι επιστήμονες έχουν βρει αποδείξεις για πέτρες στα νεφρά σε αιγυπτιακή μούμια ηλικίας 7.000-ετών. Δυστυχώς, η πέτρα στα νεφρά είναι μια από τις πιο συνηθισμένες διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος. Κάθε χρόνο, οι άνθρωποι πραγματοποιούν σχεδόν 3 εκατομμύρια επισκέψεις σε φορείς παροχής υγειονομικής περίθαλψης και περισσότερο από μισό εκατομμύριο άνθρωποι πηγαίνουν στο τμήμα περιστατικών έκτακτης ανάγκης για προβλήματα πέτρας στα νεφρά.

Εισαγωγή στο Ουροποιητικό

Το ουροποιητικό σύστημα, αποτελείται από τα νεφρά, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη, και την ουρήθρα. Οι νεφροί είναι δύο όργανα σε σχήμα φασολιού που βρίσκονται κάτω από τα πλευρά προς τη μέση της πλάτης, ένα σε κάθε πλευρά της σπονδυλικής στήλης. Τα νεφρά αποβάλλουν το επιπλέον νερό και τα απόβλητα από το αίμα, παράγοντας ούρα. Μπορούν επίσης να διατηρούν μια σταθερή ισορροπία των αλάτων και άλλων ουσιών στο αίμα. Οι νεφροί παράγουν ορμόνες που βοηθούν στην οικοδόμηση γερών οστών και στην παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Οι σωλήνες που ονομάζονται ουρητήρες, μεταφέρουν τα ούρα από τους νεφρούς στην ουροδόχο κύστη, ένα θάλαμο σχήματος οβάλ στο κάτω μέρος της κοιλιάς. Όπως ένα μπαλόνι, τα ελαστικά τοιχώματα της κύστης τεντώνονται και εκτείνονται για να αποθηκεύσουν τα ούρα. Αυτά τα τοιχώματα συσπώνται όταν η κύστη αδειάζει τα ούρα από την ουρήθρα προς τα έξω, από το σώμα.

Τι είναι η πέτρα στα νεφρά;

Το σώμα μας χρησιμοποιεί τα συστατικά της τροφής για να παράξει ενέργεια και να λειτουργήσει ρυθμικά. Ό,τι περισσέψει όμως από τη διαδικασία αυτή πρέπει να φύγει από τον οργανισμό. Η μεταφορά των «άχρηστων» προϊόντων γίνεται μέσω του αίματος, το οποίο φιλτράρεται στο σουρωτήρι του σώματος, τα νεφρά. Τα συστατικά τα οποία δεν χρειαζόμαστε αποβάλλονται από τα νεφρά μέσω των ούρων. Συχνά όμως τα παραπροϊόντα του σώματος δημιουργούν κρυστάλλους (πέτρες) οι οποίοι μπλοκάρουν τα νεφρά ή την ουροδόχο κύστη, εμποδίζοντας έτσι τη φυσιολογική αποβολή των παραπροϊόντων των διεργασιών του οργανισμού.

Στην ουσία, μια πέτρα στα νεφρά είναι μια σκληρή μάζα που αναπτύχθηκε από κρυστάλλους που διαχωρίζονται από τα ούρα εντός του ουροποιητικού συστήματος. Κανονικά, τα ούρα περιέχουν χημικές ουσίες που εμποδίζουν ή αναστέλλουν τη δημιουργία κρυστάλλων. Αυτοί οι αναστολείς όμως ,δεν φαίνεται να λειτουργούν καλά σε όλους, έτσι μερικοί άνθρωποι σχηματίζουν πέτρες. Εάν οι κρύσταλλοι παραμένουν αρκετά μικροί, θα ταξιδεύσουν μέσω του ουροποιητικού συστήματος και θα περάσουν έξω από το σώμα με τα ούρα χωρίς να γίνονται αντιληπτοί.

Οι πέτρες στα νεφρά μπορεί να περιέχουν διάφορους συνδυασμούς χημικών ουσιών. Υπάρχουν 4 βασικά διαφορετικά είδη. Οι πέτρες ασβεστίου (οξαλικού ή φωσφορικού ασβεστίου), οι πέτρες ουρικού οξέως, οι πέτρες κυστίνης & οι πέτρες εναμμώνιου φωσφορικού μαγνησίου (στρουβίτη, struvite). Τα διαφορετικά ονόματα αντιστοιχούν σε διαφορετικά άλατα τα οποία έχουν σχηματίσει τις πέτρες στα νεφρά. Αναλυτικότερα:

Η πιο διαδεδομένη μορφή λίθων στα νεφρά είναι αυτή του οξαλικού ασβεστίου, δηλαδή οξαλικά οξέα τα οποία ενώνονται με άλατα του ασβεστίου για να σχηματίσουν τους ανεπιθύμητους κρυστάλλους. Αυτές οι χημικές ουσίες αποτελούν μέρος της κανονικής διατροφής ενός ατόμου και απαντώνται σε σημαντικά μέρη του σώματος, όπως τα οστά και τους μυς.

Ένα λιγότερο κοινό είδος πέτρας στα νεφρά ,είναι αυτή που προκαλείται από τη μόλυνση του ουροποιητικού συστήματος. Αυτό το είδος της πέτρας που ονομάζεται πέτρα από στρουβίτη ή φλεγμονώδης λίθος(από ουρολοίμωξη). Ένας άλλος τύπος πέτρας στα νεφρά, είναι οι λίθοι ουρικού οξέος, που είναι λίγο λιγότερο συχνοί ενώ, οι πέτρες από κυστίνη είναι σπάνιες.

Νεφρολιθίαση είναι ο ιατρικός όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις πέτρες που σχηματίζονται στο ουροποιητικό σύστημα. Οι γιατροί χρησιμοποιούν επίσης τους όρους που περιγράφουν τη θέση της πέτρας στο ουροποιητικό σύστημα. Για παράδειγμα, μια πέτρα στον ουρητήρα ή ουρητηρολιθίαση είναι μια πέτρα στα νεφρά που κατέβηκε στον ουρητήρα.

Οι χολόλιθοι και οι πέτρες στα νεφρά δεν έχουν σχέση. Είναι σε διαφορετικές περιοχές του σώματος. Κάποιοι με χολολιθίαση(πέτρες στη χολή) δεν θα αναπτύξουν αναγκαστικά και πέτρες στα νεφρά.

Ποιος παρουσιάζει πέτρα στα νεφρά;

Πέτρες εμφανίζονται συχνότερα στους άνδρες. Η επικράτηση των λίθων των νεφρών αυξάνει δραματικά καθώς οι άνδρες εισέρχονται την δεκαετία των ’40 τους και συνεχίζει να αυξάνεται έως τα 70 έτη τους. Για τις γυναίκες, η επικράτηση των λίθων των νεφρών κορυφώνεται στα 50 τους.

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΠΕΤΡΕΣ ΣΤΑ ΝΕΦΡΑ

Η μειωμένη δυνατότητα διήθησης των νεφρών(Διήθηση ή φιλτράρισμα ονομάζεται η μέθοδος με την οποία απομονώνονται στερεά σωματίδια που περιέχονται σε ένα υγρό μείγμα) μπορεί να προκαλέσει τη δημιουργία ορυκτών και τελικά να σχηματίσει πέτρες. Δεδομένης της παχυσαρκίας, ο βασικός στόχος και για τους δύο στόχους αυτού του ατόμου, είναι η εξάλειψη της ζάχαρης και των γλυκαντικών καθώς και η μείωση των εξευγενισμένων και συμπυκνωμένων υδατανθράκων. Συχνά διαπιστώνουμε ότι πάσχοντες, υποκαθιστούν την κατανάλωση πατάτας ή αλευριού με δημητριακά ολικής άλεσης. Η δική μας θέση είναι μείωση και αυτών των δημητριακών ολικής αλέσεως – μόνο μικρές μερίδες (~ 1/2 φλιτζάνι τη φορά). Επιπλέον, ανάλογα με την ανοχή της για τους υδατάνθρακες, μπορεί να χρειαστεί να απομακρυνθούν πλήρως τα σιτηρά.

Υπάρχουν αρκετές βασικές αρχές για την εξάλειψη ή την αποτροπή των λίθων στα νεφρά. Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι ανάλογα με τη μοναδική κατάσταση του πάσχοντος, η χειρουργική επέμβαση δεν είναι πάντα απαραίτητη. Πολλοί πάσχοντες έχουν καταφέρουν να ξεφύγουν της επέμβασης και να αποκαταστήσουν την Υγεία τους με διαφορετική προσέγγιση.

Η ενυδάτωση είναι ζωτικής σημασίας για την αποτροπή της συσσώρευσης ορυκτών στα νεφρά. Από την εμπειρία μας, αυτή είναι η πιο σημαντική επιλογή τρόπου ζωής για την αποφυγή πέτρας. Αν και οι ανάγκες κάθε ατόμου είναι μοναδικές, για κάθε άτομο με αυτή την προδιάθεση, είναι σημαντικό να πίνει τουλάχιστον 8 ποτήρια φιλτραρισμένο νερό (ή 2-3 μπουκάλια νερού ) νερού κάθε μέρα. Αυτό πρέπει να είναι καθαρό, καθαρό νερό και όχι ανθρακούχο.
Για την αποτροπή της πέτρας σε κάποιον που είναι επιρρεπής, συνιστούμε να συμπιέσετε το χυμό 1/2 φρέσκου λεμονιού σε ένα ποτήρι νερό τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα. (Βεβαιωθείτε ότι είναι οργανικά!) Το κιτρικό οξύ – σε υψηλή περιεκτικότητα στο λεμόνι- “δένεται” με το ασβέστιο για ευκολότερη έκκριση και θα εμποδίζει το σχηματισμό κρυστάλλων (που σχηματίζει τις πέτρες). Για ανθρώπους που υποψιάζονται υπάρχουσες πέτρες στα νεφρά, καθημερινή κατανάλωση του χυμού τριών ολόκληρων οργανικών λεμονιών, που μοιράζεται στα ποτήρια του νερού, συμβάλλει τα μέγιστα.

Το μαγνήσιο είναι κρίσιμο για την εξασφάλιση της αποτελεσματικής χρήσης του ασβεστίου στο σώμα.
Η βιταμίνη Κ2 είναι ζωτικής σημασίας για να εξασφαλιστεί ότι το ασβέστιο από τα τρόφιμα / τα συμπληρώματα απορροφάται από τα οστά και δεν καταλήγει στην κυκλοφορία και να εκκρίνεται από τα νεφρά. Εάν κάποιος παίρνει κουμαδίνη απαιτείται προσοχή.

Κάλιο. Προσοχή στην περίπτωση που κάποιος παίρνει διουρητικό για αρτηριακή πίεση. Αν δεν μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει κάλιο, τότε συστήνεται συχνά αύξηση της πρόσληψης χυμού λεμονιού (παραπάνω).

Οσοι παίρνουν συμπληρώματα βιταμίνης D3, προσοχή να μην είναι υπερβολική η δόση, καθώς οι υπερβολικά υψηές δόσεις βιταμίνης D,τραβούν περισσότερο ασβέστιο στο σώμα. Η βιταμίνη D χρησιμοποιεί επίσης μαγνήσιο για να μετατραπεί στην τελική ενεργό μορφή της, και αυτό επιβαρύνει περισσότερο την πρόσληψη μαγνησίου στην οποία προαναφερθήκαμε.

Αποφύγετε το μαύρο τσάι. Το οποίο περιέχει σημαντικές ποσότητες οξαλικού (και είναι αρκετά εύκολο να καταναλωθεί σε μεγάλες ποσότητες). Υψηλή επίσης περιεκτικότητα σε οξαλικά υπάρχει και σε πολλά άλλα τρόφιμα (π.χ. τεύτλα) που μπορούν να συμβάλουν στο πρόβλημα, αλλά γενικά θέλουμε να εργαστούμε για να στηρίξουμε το σώμα στη σωστή διαχείριση και ωφέλεια από τις τροφές αυτές με υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά.

Εκτός από την περίπτωση που η εμφάνιση της πέτρας επαναλαμβάνεται, δεν είναι απαραίτητη η συνεχής, μακροπρόθεσμη αποφυγή των άλλων υγιεινών τροφών.

Είναι βασικό να θυμάστε ότι το παγωμένο τσάι δεν είναι υποκατάστατο καθαρού νερού. Άρθρα όπως το “A Case of Iced-Tea Nephropathy” (Περίπτωση Νεφροπάθειας λόγω παγωμένου τσαγιού” στο περιοδικό Ιατρικής “The New England Journal of Medicine” επιβεβαιώνουν ακριβώς ότι κάποια άτομα ανέπτυξαν λίθους στα νεφρά, λόγω ως συνέπεια της ξαφνικής προσθήκης υψηλής ημερήσιας πρόσληψης παγωμένου τσαγιού (μαύρο) στη διατροφή τους ( http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMc1414481)

Ανακεφαλαιώνοντας είναι ζωτικής σημασίας η ΑΠΑΛΛΑΓΗ από όλα τα ζάχαρα και τα γλυκαντικά είναι ζωτικής σημασίας! Όχι μόνο δημιουργεί φλεγμονή στα νεφρά, αλλά μπορεί επίσης να αυξήσει το ουρικό ασβέστιο, “ρίχνοντας περισσότερη φλόγα στη φωτιά” για ενδεχόμενη μεγέθυνση / προσθήκη πέτρας. Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα μπορεί επίσης να αυξήσει τα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα, γεγονός που μειώνει τη διαλυτότητα του οξαλικού που ενισχύει την παρουσία λίθων.

Kidney Stones – Remedy and Recurrence

I have a client with obesity and lots of physical limitation due to car accidents, bursitis, etc. and probably has issues with blood sugar control. She also is at high risk for kidney stones. They seem to require surgery for removal. I thought I could help her by increasing her leafy greens, vegetables, and whole grains, but I’m learning the foods high in oxalate may aid in the formation of kidney stones. I’m not sure how to help her. She struggles with sleep, as well because of physical pain. She is very eager and motivated to get better. What would you recommend for people with kidney stones who need to lose weight?

Tracy’s Answer:

One of the organs most vulnerable to inflammation from chronically-elevated blood sugar (as we often see in obesity) is the pair of kidneys. Reduced kidney filtration capability can cause minerals to build up and eventually form stones. Especially given the obesity, the key tenet for both of this client’s goals is eliminating sugar and sweeteners and also reducing refined and concentrated carbohydrates. I would be careful with encouraging too many whole grains – only small servings (~1/2 cup at a time) as a substitute for potatoes and flour-based foods. Depending on her tolerance for carbohydrates, grain may need to be removed entirely.

Learn more about kidney stones here. Most kidney stones are of the calcium oxalate variety (~75%), but it’s important to realize that kidney stones can be made of other substances as well. There are several key tenets for the elimination or prevention of kidney stones. Depending on the client’s unique situation, I definitely disagree that surgery is a must; I have had many clients get rid of them naturally without surgery.

Hydration is critical to prevent mineral build-up in the kidneys. In my experience, this is the MOST important lifestyle choice for avoiding stones. Though each person’s needs are unique, for this individual with this predisposition, make sure your client is drinking at least 8 glasses (or 2- 3 water bottles worth) of water each day. This should be plain, clean water and not carbonated.

For stone prevention in one who is prone to them, I recommend they squeeze the juice of an entire 1/2 of a fresh lemon into a glass of water at least twice daily. (Make sure they are organic!) The high citric acid content will bind with the calcium for easier excretion and prevent it from precipitating out into crystals (which is what forms the stones). For people who suspect existing kidney stones, I recommend the juice of three whole organic lemons daily, spread throughout their glasses of water.

Magnesium is critical for ensuring calcium is effectively utilized in the body. I recommend at least 300mg twice daily on a full stomach. Ideally check RBC magnesium labwork and aim to keep it in the upper third of the reference range. If constipation is present, use the citrate form (which is a great win for breaking down the oxalate); otherwise, use glycinate, malate, or a “multi-chelate” version.

Vitamin K2 is critical to ensuring that calcium from food/supplements is taken up into bone vs. ending up in circulation and being excreted from the kidneys. Unless the client is on a blood-thinner (e.g. coumadin), I recommend at least 90mg Vitamin K2 of the MK-7 variety with a meal daily (blends of the MK-4 and MK-7 form are fine as well). For active stones, I would take this dose twice daily.

Potassium. As long as she is not on a potassium-sparing diuretic for blood pressure, I recommend 100-200mg of potassium citrate twice a day (in this case, a double win because the citrate form will help in the same way that the citric acid in the lemon juice does – above). If one cannot use potassium, then I would increase the lemon juice intake (above).

Ensure Vitamin D3 supplementation is not excessive. Especially until you can implement these other supportive items for a month or so at a minimum, be cautious about keeping Vitamin D supplement doses too high which will draw more calcium into the body. Vitamin D also uses magnesium to convert to its final active form, and this puts an extra burden on available, sufficient magnesium, as above.

Avoid all black tea. Which contains substantial amounts of oxalate (and is quite easy to consume in large amounts). Yes, there is high oxalate content in many other foods too (e.g. chard, beet greens) which can contribute to the problem, but generally we want to work to support the body in managing well and benefiting from these high-nutrient foods. Unless stone recurrence is common after implementing all these suggestions, I don’t believe that ongoing, long-term avoidance of these other healthy foods is necessary. It is key to educate your client that iced tea is not a substitute for plain, clean water. I personally have had *several* clients develop kidney stones simply as a consequence of suddenly adding high daily intake of iced tea (black) to their die

Especially for women (given conventional medicine’s typical love of recommending high-dose calcium supplements), reduce calcium supplements for the moment IF daily intake is more than ~300mg/day and divide the doses. Make sure that any calcium supplements are not of the carbonate or oxide variety which is poorly absorbed in bone tissue. When resuming, assuming there is an overt need due to osteoporosis or extreme osteopenia, limit consumption to ~700mg/day maximum and of a well-absorbed form such as citrate or MCHC. Contrary to myths otherwise, continuing to consume calcium via food (e.g. dark leafy greens, tahini, nuts, yogurt) or the lower-dose in supplements can actually be helpful in binding oxalate in the gut(and preventing high oxalate absorption into the systemic body and exacerbating kidney stone growth).

Just to reiterate – getting rid of all sugar and sweeteners is vital! Not only does sugar inflame the kidneys but it can also increase urinary calcium, adding more flame to the fire for potential stone enlargement/addition. High blood sugar can also increase blood levels of uric acid which decreases oxalate solubility and encourages precipitation via stones.