Τα επινεφρίδια είναι δύο αδένες πάνω από και κολλημένοι στους νεφρούς (γι’ αυτό και ονομάζονται επί-νεφρίδια). Παράγουν πολλές ορμόνες, οι οποίες σχετίζονται κυρίως με την ανταπόκριση του οργανισμού στο στρες, όπως η κορτιζόλη, η επινεφρίνη (ή αδρεναλίνη) και η νοραδρεναλίνη (συνώνυμη της νορεπινεφρίνης). Τα επινεφρίδια παράγουν κι άλλες ορμόνες που δεν σχετίζονται άμεσα με το στρες, όπως η αλδοστερόνη και οι ορμόνες που σχετίζονται με το φύλο.
Τα στάδια της εξάντλησης των επινεφριδίων
Η επινεφριδική εξάντληση είναι μία πάθηση που έχει πολλές ονομασίες. Εμφανίζεται συχνά ως υπερκόπωση, εξάντληση, burnout, βουλιμία, νευρικός κλονισμός, κατάθλιψη κλπ. Ο σωστός όμως επιστημονικός όρος είναι επινεφριδική εξάντληση (adrenal fatigue) γιατί χαρακτηρίζεται από την αδυναμία των επινεφριδίων να παράγουν ποσότητες κορτιζόλης ανάλογες με τις ανάγκες του οργανισμού στην εκάστοτε στιγμή. Είτε παράγουν μεγαλύτερη ποσότητα, είτε μικρότερη.
Πώς εκκρίνεται η κορτιζόλη στο αίμα
Η έκκριση της κορτιζόλης στο αίμα είναι μεγαλύτερη το πρωί και όσο περνάει η μέρα μειώνεται, ώστε το βράδυ να είναι ελάχιστη. Το πρωί η κορτιζόλη είναι αυξημένη και λειτουργούμε καλύτερα, ενώ προς το βράδυ μειώνεται για να κοιμηθούμε. Δυστυχώς, πολλές συνήθειες και ουσίες μπορούν να επηρεάσουν την έκκριση της κορτιζόλης, όπως το στρες, η κατανάλωση καφέ ή/και αλκοόλ, το κάπνισμα κλπ.
Ένας πρωινός καφές θα επηρεάσει την έκκριση κορτιζόλης, αυξάνοντας τα επίπεδά της στο αίμα το πρωί και διατηρώντας τα αυξημένα για μερικές ώρες ως εξής:
Η κατανάλωση αλκοόλ το βράδυ μπορεί επίσης να επηρεάσει την έκκριση κορτιζόλης, ως εξής:
Πως επιδρά το στρες στην παραγωγή κορτιζόλης
Τα επινεφρίδια μπορούν να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες του οργανισμού και η οι “κακές” συνήθειες συνήθως γίνονται καλά ανεκτές. Το “καλά¨είναι σχετικό, γιατί τα επινεφρίδια “εξαρτώνται” από τις συνήθειες αυτές και η αποχή από αυτές οδηγεί σε διαταραχές της έκκρισης κορτιζόλης και ατονία, υπνηλία, κακή διάθεση και άλλα συμπτώματα που ιατρικά περιγράφονται ως σύνδρομο στέρησης. Αν κάποιος που πίνει καφέ καθημερινά δεν πιει μια μέρα η έκκριση κορτιζόλης στο αίμα του θα είναι ως εξής:
Στην πρώτη περίπτωση (αριστερά) η κορτιζόλη έχει αυξηθεί συνολικά, ενώ στην δεύτερη περίπτωση (δεξιά) είναι μειωμένη το πρωί και αυξημένη το απόγευμα. Φυσικά, μπορεί να είναι και φυσιολογική το απόγευμα ενώ είναι μειωμένη ή αυξημένη το πρωί. Η επινεφριδική εξάντληση αυτού του σταδίου είναι πιο εύκολο να αντιμετωπιστεί και να ανταποκριθεί ικανοποιητικά στη θεραπεία. Δυστυχώς, πολύ λίγοι αντιλαμβάνονται ότι πάσχουν από κάτι σε αυτό το στάδιο, γιατί τα συμπτώματα δεν είναι έντονα.
Τα συμπτώματα στο πρώτο στάδιο της επινεφριδικής εξάντλησης περιλαμβάνουν κακή διάθεση, διαταραχές ύπνου, άγχος, μειωμένη σεξουαλική διάθεση, εκνευρισμό, πονοκεφάλους, κόπωση, φοβίες, ευαισθησία στους έντονους θορύβους, αυξημένη όρεξη για αλάτι και γλυκά (για να”σπρώξουν” τα επινεφρίδια να παράγουν κορτιζόλη και αλατοκορτικοειδή), μειωμένη ανοχή στο κρύο, βουλιμία, εναλλαγές διάθεσης, τάση για κλάμα κτλ. Δυστυχώς, συχνά τα συμπτώματα αποδίδονται στη “σελήνη”, τη “κακιά μέρα”, την “έλλειψη καφεΐνης”, το “hangout”, τον “κακό ύπνο” της προηγούμενης νύχτας, τους “θορύβους από τα άλλα διαμερίσματα”, τον κακό χαρακτήρα ή την ιδιάζουσα προσωπικότητα και άλλες πολλές παρόμοιες αιτίες.
Πως επιδρά το μακροχρόνιο στρες στην παραγωγή κορτιζόλης (στάδιο ΙΙ)
Αν η επίδραση του στρες δεν μετριαστεί στο πρώτο στάδιο, τότε η μακροχρόνια άντληση των αποθεμάτων των επινεφριδίων τελικά τα εξαντλεί σε σημείο που δεν μπορούν να παράγουν περαιτέρω κορτιζόλη και η εξέταση της έκκρισης μοιάζει ως εξής:
Σε αυτή τη φάση η έκκριση της κορτιζόλης έχει γίνει ελάχιστη και το άτομο που πάσχει νιώθει έντονη κόπωση από το πρωί. Η κόπωση μπορεί να είναι τόσο μεγάλη που το άτομο αδυνατεί να αντεπεξέλθει σε απλές καθημερινές υποχρεώσεις, όπως το επάγγελμά του, να βγει από το σπίτι για διασκέδαση ή για άλλο λόγο. Συχνά, τα συμπτώματα είναι τόσο έντονα που το άτομο αποσύρεται από την δουλειά του (είτε απολύεται είτε παραιτείται). Ή μπορεί να νιώθει τόσο δυσκολία στην διεκπεραίωση απλών υποχρεώσεων, όπως να πάει για ψώνια, να βγάλει το σκύλο βόλτα, να πάει σε μια ταβέρνα. Μερικές φορές αυτή η αποχή από τις βασικές υποχρεώσεις του οδηγούν σε διαζύγιο ή αδυναμία εύρεσης συντρόφου.
Σε αυτό το στάδιο συνήθως οι ασθενείς απευθύνονται σε ειδικούς για βοήθεια. Ανάλογα τα πιο έντονα συμπτώματα θα απευθυνθούν στον ανάλογο ειδικό. Όσοι βασανίζονται από κακή διάθεση απευθύνονται σε ψυχολόγους ή ψυχιάτρους. Όσοι πάρουν κιλά από την όρεξη για γλυκά και αλάτι (τυρί!) απευθύνονται σε διαιτολόγους. Όσοι προβληματίζονται για τις σεξουαλικές τους επιδόσεις απευθύνονται σε σεξολόγους. Πολλές γυναίκες πιστεύοντας ότι σχετίζεται με τις ορμόνες τους θα απευθυνθούν σε γυναικολόγους ή ενδοκρινολόγους. Όσοι βασανίζονται από κόπωση συνήθως απευθύνονται σε παθολόγους. Δυστυχώς, αυτοί είναι και οι πιο “άτυχοι” γιατί μετά από πολύ κόπο και πολλά έξοδα οι εξετάσεις τους θα δείξουν ότι δεν έχουν τίποτα και θα πάσχουν και από το κοινωνικό στίγμα του κατά φαντασίαν ασθενείς. Μερικοί, αν απευθυνθούν σε πιο “πρωτοποριακούς” παθολόγους ή σε νευρολόγους θα καταλήξουν με την διάγνωση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης. Οσοι απευθυνθούν σε ψυχιάτρους ίσως να είναι πιο “τυχεροί” γιατί εκτός από τη διάγνωση της κατάθλιψης θα έχουν και την ελπίδα της φαρμακευτικής αγωγής. Τις περισσότερες φορές η ελπίδα δεν διαρκεί πάνω από μερικούς μήνες γιατί τα αντικαταθλιπτικά δεν βοηθούν ιδιαίτερα τα άτομα που πάσχουν από επινεφριδική εξάντληση.
Υπάρχει και μια υποκατηγορία ασθενών που η επινεφριδική εξάντληση σταδίου ΙΙ, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, οδηγεί σε παθήσεις που σχετίζονται με τη ανεπάρκεια της έκκρισης κορτιζόλης. Η κορτιζόλη είναι μία ορμόνη με ισχυρή ανοσοκατασταλτική δράση και η απουσία της κάνει την άμυνα που οργανισμού να λειτουργεί ανεξέλεγκτα. Ανάλογα με τα γονίδια του καθενός η άμυνα θα επιτεθεί είτε στον ίδιο τον οργανισμό προκαλώντας αυτοάνοσες παθήσεις (ρευματοειδής αρθρίτιδα, συστημικός ερυθηματώδης λύκος, σκλήρυνση κατά πλάκας κλπ) είτε σε άκακα εξωγενή αντιγόνα, όπως η γύρη των φυτών ή τα ακάρεα προκαλώντας αλλεργίες, άσθμα, δερματίτιδες, αλλεργία σε φάρμακα κτλ.
Αντιμετώπιση και πρόληψη της επινεφριδικής εξάντλησης
Η αντιμετώπισης της επινεφριδικής εξάντλησης είναι πολύπλοκη και συχνά χρονοβόρα. Οι περισσότεροι ασθενείς που ζητούν μια γρήγορη και εύκολη λύση με την μορφή ενός χαπιού την ημέρα σύντομα απογοητεύονται. Τα άτομα που ξεκινούν την αντιμετώπιση από το στάδιο ΙΙ μπορεί να χρειαστούν μέχρι και 2 χρόνια για την πλήρη αποκατάσταση. Αυτό συχνά δεν είναι άμεσα αποδεκτό. Αυτό προκαλεί απογοήτευση, αλλά πολλές φορές συμβαίνει και πρέπει ο πάσχων να δείξει επιμονή, υπομονή και εμπιστοσύνη.
Η αντιμετώπιση της επινεφριδικής εξάντλησης συνύθως περιλαμβάνει τις εξής θεραπείες:
- Διατροφή: αποφυγή των τροφών που βλάπτουν τον οργανισμό σύμφωνα με το τεστ δυσανεξίας (το κάνουμε στο ΚΕΝΤΡΟ VIVAMUS με έλεγχο που γίνεται με συσκευή βιοσυντονισμό ελέγχοντας τροφές ξεχωριστά).
- Συμπληρώματα διατροφής: Βιταμίνες και ιχνοστοιχεία που υποστηρίζουν τα επινεφρίδια, όπως η βιταμίνη C, που η συγκέντρωσή της στα κύτταρα των επινεφριδίων είναι 10 φορές υψηλότερη από αυτήν στα άλλα κύτταρα του οργανισμού. Ειδικότερα τα διατροφικά συμπληρώματα (που βρίσκετε στην ιστοσελίδα μας) FLAVON συμβάλλουν σημαντικά πχ. Joy (εδώ) και το Peptomelanin από τα Aurora (εδώ)